ارزیابی اجرا در برنامه ریزی کاربری زمین، موردپژوهی: شهر لواسان

برنامه ریزی شهرها همواره یکی از دغدغه های مهم مسئولان و مدیران شهری به منظور ایجاد نظم در شهرها و پاسخگویی به نیازهای روزافزون جمعیت شهری بوده است. برنامه های توسعه شهری که در راستای پاسخ به این مسئله از سوی برنامه ریزان شهری تهیه می شوند، دارای ویژگی ها و اهداف متفاوتی هستند. ازاین رو، از آغاز تأسیس شهرها برنامه های متعددی جهت سازماندهی و برنامه ریزی آن ها تهیه می شوند. اغلب این برنامه ها بدون توجه به اهداف و نتایج برنامه های پیشین تدوین می شوند و به ارزیابی برنامه های گذشته و میزان موفقیت آن ها در بهبود شرایط شهر نمی پردازند. ارزیابی اجرای برنامه های توسعه شهری می تواند موجبات تهیه برنامه هایی کارآمد و پاسخگو را فراهم آورد و برنامه ریزی را در دید عموم مشروع سازد. در این بین، برنامه کاربری زمین به عنوان بخشی از برنامه توسعه شهر که تاثیر قابل توجهی بر منافع عمومی و خصوصی دارد، بیش از همه نیازمند ارزیابی است. یکی از روش های ارزیابی اجرای برنامه ها، سنجش میزان انطباق میان برنامه پیشنهادی و شرایط کنونی شهر است. این تحقیق با بهره گیری از این روش به ارزیابی اجرای برنامه کاربری زمین شهر لواسان پرداخته است تا مغایرت های بروزیافته در سطح شهر را تشخیص داده و علل بروز آن ها را مشخص سازد. این ارزیابی براساس سه شاخص کاربری، سطح اشغال و تراکم صورت گرفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که 54 درصد از سطح شهر دارای مغایرت در کاربری هستند که 12 درصد از این مغایرت-ها، اساسی و به منزله سرپیچی از برنامه پیشنهادی هستند. علاوه بر این، 7 درصد از مساحت قطعات به قطعات دارای مغایرت در سطح اشغال و 9 درصد از آن به قطعات دارای مغایرت در تراکم اختصاص دارد. پراکنش این مغایرت ها به صورت خوشه ای است و بیشتر در محلات مرکزی شهر مشاهده می شود. مهم-ترین دلایل بروز این مغایرت ها را می توان نظارت ناکافی بر روند تغییر کاربری اراضی، عدم توجه شهروندان و مسئولان به منافع عمومی و ابهامات و خلاءهای موجود در برنامه پیشنهادی دانست.